Klokkijken

Wanneer leer je eigenlijk klokkijken?

Niet direct een vraag die op de wereldschaal van uitdagende situaties schreeuwt om een antwoord, maar toch. Een actieve herinnering aan mijn tijd van leren klokkijken heb ik niet, maar het is in elk geval lang geleden. Er zijn talloze voorbeelden te bedenken waarom klokkijken nuttig en zinvol is, al is het maar om op tijd te zijn op de maandagavond, bij het schaken.

Na mijn aanmelding bij NSC, ongeveer 2 jaar geleden, heb ik opnieuw leren klokkijken. Van het bestaan van een schaakklok wist ik wel, maar ik schaakte nóóit met een klok.

Vanaf de aanmelding geen ontsnappen mogelijk, zonder klok geen schaken. Op de vraag om de schaakklok in te stellen reageer ik doorgaans afwijzend, met een smoes als “daar ben ik te fijn voor gebouwd”.

De stukken staan strak in het gelid, gereed om de degens te kruisen. Je wenst elkaar succes, wat in mijn beleving een schaamteloos bedenksel is, want wie wil er niet gewoon winnen. Als jij wint kan je opponent onmogelijk succesvol zijn terwijl je hem/haar dat wel toewenst. Dus een ander succes wensen? Ik zou niet weten waarom. Want als je echt eerlijk bent, en je kijkt diep in je hart, dan zeg je “ik hoop van ganser harte dat je verliest, dat je een enorme blunder maakt, dat je een smadelijke nederlaag lijdt, dat je jankend en met piepende banden naar huis gaat”. Je mag zelf ook iets bedenken dat in lijn is met de genoemde voorbeelden, als het maar géén succes is.

Ik ben nog niet eerlijk geweest om eerlijk te zijn.

Na het schudden van de handen wordt de schaakklok geactiveerd alsof er geruisloos een startschot wordt gegeven. De tijd loopt, zichtbaar aan het knipperende scherm. Mijn zintuigen staan vanaf dat moment op scherp.

Maar met het indrukken van die knop verandert er ook iets bij de in eerste instantie vriendelijk en sympathiek ogende tegenstander, die vóór het indrukken van de knop nog welwillend vraagt of je iets te drinken wilt.

Een metamorfose zou ik het willen noemen. Want wat gebeurt er met de tegenstander? Om enkele verschijnselen te benoemen, een verbeten trek om de mond, de ogen knijpen zich samen, een bijna bedreigende mimiek, denkrimpels in het voorhoofd met afmetingen als de Limburgse heuvels. De ademhaling wordt met elke zet sneller, maar vooral onregelmatiger. De halsslagader, dik in de nek en duidelijk zichtbaar, lijkt uit zijn voegen te barsten. Het lichaam neemt een “Mens Erger Je Niet” houding aan om te laten zien dat er diep wordt nagedacht. De adrenaline stroomt door het lichaam met een snelheid waar Max Verstappen jaloers op zou worden. Elke vorm van contact, die er voor het startschot nog was, is weg.

Soms, ik geef toe het komt niet vaak voor, doe ik een briljante zet, en vergeet in de euforie van die zet vervolgens de klok in te drukken. De tegenstander die dan zwijgt en inwendig juicht. Diezelfde tegenstander die jou zojuist succes heeft gewenst. Ja ja …...

Vooral bij een snelschaakwedstrijd is het zinvol om regelmatig een blik op de klok te werpen, figuurlijk dan. Schaakklokkijken is een kunst op zich, bijna een sport binnen het schaken, een stress-test. Je wilt niks prijsgeven, of je in paniek bent, of niet. Niet teveel kijken, niet te weinig kijken, vooral onopvallend kijken, terwijl je hersenen op volle toeren draaien en je voortdurend je zweethanden droogwrijft aan je broek, een handeling die je het liefst onzichtbaar uitvoert voor je tegenstander.

Heb je wel eens goed gekeken hoe de knop wordt bediend bij een snelschaakwedstrijd? Soms met duvel en geweld, is geen uitzondering, zeker als de vlag dreigt te vallen. Soms bekruipt mij dan de gedachte om dat geweld te melden bij de wedstrijdleiding, want ik beschouw het als zinloos geweld, en dat kan niet rekenen op mijn sympathie om het mild te formuleren. Je kunt het ook melden bij een landelijk centraal meldpunt, maar daar word je in dit geval waarschijnlijk niet heel erg serieus genomen.

Het mij nog niet overkomen, dat ik door mijn tijd ben gegaan. Maar als het zou gebeuren, ook al sta je 27 pionnen en 5 dames voor, en de vlag valt: verloren, einde wedstrijd, resultaat nul (0).

Het kan dus zeker geen kwaad om met enige regelmaat te klokkijken.